Top 10 Trading Mistakes Beginners Must Avoid

शेअर बाजार

शेअर बाजार

शेअर बाजार ही गुंतवणूक करण्याची जागा आहे जिथे तुम्ही विविध कंपन्यांच्या भागधारक बनू शकता. ही प्रक्रिया कशी सुरू करावी, कोणती तांत्रिक आणि मूलभूत माहिती जरूरी आहे, हे या ब्लॉगमध्ये आपल्याला शिकवले जाईल. आपण सोपी भाषा वापरून या जटिल विषयांना समजावू शकता, त्यामुळे गुंतवणूक करताना भीती वाटू नये. येथे आपल्याला बाजारातील आव्हाने आणि संधी समजून घेण्याची संधी मिळते, जेणेकरून तुम्ही सूचनेने निर्णय घेऊ शकता. हे वाचत राहा व आपली आर्थिक ज्ञानप्राप्ती सुरू ठेवा.

अधिक जाणून घेण्यासाठी, नियमित वाचत राहा, मार्गदर्शन घ्या आणि बाजारातील नवीन ट्रेंडबद्दल जागरूक रहा. ही माहिती आपल्याला देईल अधिक आत्मविश्वास व योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता.

या स्रोतांमध्ये खरेदीदार-विक्रेता व्यासपीठाची (Buyer & Seller Platform) चर्चा शेअर मार्केट किंवा स्टॉक मार्केटच्या विस्तृत संदर्भात केली आहे, ज्याला आर्थिक साधनांची खरेदी-विक्री करण्यासाठी एक केंद्रीकृत जागा म्हणून परिभाषित केले.

" तुम्हाला केवळ एकच गोष्ट थांबवत आहे- मार्केट आणि त्याच्या कार्याबद्दल तुमच्या ज्ञानाचा अभाव. चिंता करू नका, शेअर मार्केटविषयी जाणून घेणाऱ्या प्रत्येकासाठी तपशीलवार मार्गदर्शक तत्त्वे येथे दिले आहेत.

शेअर मार्केट काय आहे?

पहिल्या गोष्टी समजून घेवूया- शेअर मार्केट म्हणजे काय हे समजून घेवूया.

शेअर मार्केट हा एक केंद्रीकृत प्लॅटफॉर्म आहे जिथे सर्व खरेदीदार आणि विक्रेते वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये ट्रेड करण्यासाठी एकत्र येतात. ट्रेडर्स प्रत्यक्ष शेअर मार्केटमध्ये ऑफलाईन ट्रेड करू शकतात किंवा ट्रेडिंग प्लॅटफॉर्मद्वारे त्यांचे ट्रेड ऑनलाईन करू शकतात. जर तुम्ही ऑफलाईन ट्रेडिंग करीत असाल तर तुम्हाला नोंदणीकृत ब्रोकरद्वारे तुमचे ट्रेड करणे आवश्यक आह

 

 शेअर मार्केट समजून घेणे

शेअर मार्केट कसे काम करते याचे तपशील पाहण्यापूर्वी, चला शेअर मार्केट काय आहे याबद्दल चर्चा करूया. शेअर मार्केट ही अशी जागा आहे जिथे खरेदीदार आणि विक्रेते दिवसाच्या विशिष्ट वेळी सार्वजनिकपणे सूचीबद्ध शेअर्सचे व्यापार करतात. जेव्हा तुम्ही शेअर खरेदी करता, तेव्हा तुम्ही कंपनीची आंशिक मालकी खरेदी करीत आहात. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही प्रत्येकी ₹200 साठी ABC कंपनीचे 10 शेअर्स खरेदी केले तर तुम्ही ABC शेअरहोल्डर आहात. हे तुम्हाला कोणत्याही वेळी ABC शेअर्स विक्री करण्याची परवानगी देते.

शेअर मार्केट म्हणजे काय - व्याख्या, प्रकार आणि इन्व्हेस्ट कसे करावे? | 5Paisa

खरेदीदार-विक्रेता व्यासपीठाची (शेअर मार्केट/स्टॉक मार्केट) व्याख्या 

शेअर बाजाराच्या दृष्टीने केंद्रीकृत व्यासपीठ (Centralized Platform) म्हणजे असे एक मध्यवर्ती ठिकाण / प्रणाली, जिथे खरेदीदार आणि विक्रेते (गुंतवणूकदार व ट्रेडर्स) सर्व व्यवहार एका ठराविक प्राधिकरणाच्या देखरेखीखाली करतात.

उदा. भारतात :

• NSE (National Stock Exchange)
• NSE (नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज)

NSE ची स्थापना १९९२ मध्ये झाली आणि हे भारतातील सर्वात मोठे आणि तंत्रज्ञानाने प्रगत असे एक्सचेंज आहे. NSE ची सुरुवात देशात एक पारदर्शक आणि आधुनिक इलेक्ट्रॉनिक व्यापार प्रणाली (electronic trading system) सुरू करण्याच्या उद्देशाने झाली. NSE चा मुख्य निर्देशांक (index) निफ्टी ५० (Nifty 50) आहे, जो ५० मोठ्या कंपन्यांचे प्रतिनिधित्व करतो.

• BSE (Bombay Stock Exchange)

·       BSE ची स्थापना १८७५ मध्ये झाली आणि हे आशियातील सर्वात जुना शेअर बाजार आहे. BSE हे भारतातील एक ऐतिहासिक आणि महत्त्वाचे वित्तीय केंद्र (financial hub) आहे. BSE चा मुख्य निर्देशांक (index) सेन्सेक्स (Sensex) आहे, जो ३० निवडक मोठ्या कंपन्यांचे प्रतिनिधित्व करतो.

हे दोन्ही केंद्रीकृत व्यासपीठे आहेत.
यावरूनच सर्व शेअर्सची खरेदी-विक्री होते, भाव ठरवले जातात, आणि व्यवहारांची सुरक्षितता राखली जाते.

👉 थोडक्यात :
शेअर बाजारात केंद्रीकृत व्यासपीठ म्हणजे एक असे मध्यवर्ती ठिकाण जिथे सर्व गुंतवणूकदार व्यवहार करतात आणि ज्याचे नियंत्रण नियामक संस्था (जसे की SEBI) ठेवते.

उद्देश (Purpose):

या व्यासपीठाचा प्राथमिक उद्देश विशिष्ट वेळी सार्वजनिकरित्या सूचीबद्ध शेअर्सची खरेदी आणि विक्री सुलभ करणे हा आहे

शेअर मार्केट समजून घेणे

शेअर मार्केट कसे काम करते याचे तपशील पाहण्यापूर्वी, चला शेअर मार्केट काय आहे याबद्दल चर्चा करूया. शेअर मार्केट ही अशी जागा आहे जिथे खरेदीदार आणि विक्रेते दिवसाच्या विशिष्ट वेळी सार्वजनिकपणे सूचीबद्ध शेअर्सचे व्यापार करतात. जेव्हा तुम्ही शेअर खरेदी करता, तेव्हा तुम्ही कंपनीची आंशिक मालकी खरेदी करीत आहात. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही प्रत्येकी ₹200 साठी ABC कंपनीचे 10 शेअर्स खरेदी केले तर तुम्ही ABC शेअरहोल्डर आहात. हे तुम्हाला कोणत्याही वेळी ABC शेअर्स विक्री करण्याची परवानगी देते.

शेअर मार्केट म्हणजे काय - व्याख्या, प्रकार आणि इन्व्हेस्ट कसे करावे? | 5Paisa

 

स्टॉक एक्सचेंजची भूमिका (Role of Stock Exchange):

स्टॉक एक्सचेंज ला एक फोरम म्हणून वर्णन केले आहे जिथे स्टॉक्स, बॉन्ड्स आणि डेरिव्हेटिव्ह्ज (किंवा इतर सिक्युरिटीज) खरेदी आणि ट्रेड केले जातात 

स्टॉक एक्सचेंजची भूमिका

1. भांडवल उभारणी (Capital Formation)
• कंपन्यांना शेअर्स जारी करून निधी उभारण्याची संधी मिळते.
• गुंतवणूकदारांना त्यांच्या पैशावर परतावा मिळतो.
2. गुंतवणूक सुलभ करणे (Facilitating Investment)
• गुंतवणूकदारांना शेअर्स खरेदी-विक्री करण्यासाठी एक व्यासपीठ उपलब्ध करून देते.
• सुरक्षित आणि कायदेशीर पद्धतीने व्यवहार होतो.
3. किंमत शोध प्रक्रिया (Price Discovery)
• शेअर्सची किंमत मागणी व पुरवठ्यावर ठरते.
• बाजारातील परिस्थितीनुसार शेअरची खरी किंमत समोर येते.
4. तरलता निर्माण करणे (Liquidity Creation)
• गुंतवणूकदारांना कोणत्याही वेळी शेअर्स खरेदी किंवा विक्री करता येतात.
• त्यामुळे पैशांचा प्रवाह चालू राहतो.
5. गुंतवणूकदार संरक्षण (Investor Protection)
• SEBI सारखी नियामक संस्था नियम व कायदे घालून गुंतवणूकदारांचे हित जपते.
• फसवणूक होऊ नये यासाठी पारदर्शकता ठेवली जाते.
6. आर्थिक विकास (Economic Development)
• शेअर बाजारामुळे उद्योग-व्यवसायांना निधी मिळतो.
• रोजगार निर्माण होतो आणि देशाची अर्थव्यवस्था मजबूत होते.
7. नियमन व पारदर्शकता (Regulation & Transparency)
• सर्व व्यवहार अधिकृत नोंदीत येतात.
• पारदर्शक माहिती गुंतवणूकदारांना उपलब्ध करून दिली जाते.

---

👉 थोडक्यात :
स्टॉक एक्सचेंज हे गुंतवणूकदार आणि कंपन्या यांच्यातील दुवा आहे.
ते भांडवल उभारणी, गुंतवणुकीची सोय, किंमत शोध, तरलता, गुंतवणूकदार संरक्षण आणि आर्थिक विकास यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते.

 

शेअर बाजार किंवा स्टॉक एक्सचेंज संदर्भात "सहभागी" म्हणजे Participants (भाग घेणारे).

📌 स्टॉक एक्सचेंजमधील प्रमुख सहभागी (Participants in Stock Exchange):

1. गुंतवणूकदार (Investors)
• शेअर्स, बाँड्स खरेदी-विक्री करणारे.
• वैयक्तिक गुंतवणूकदार (Retail Investors) व मोठे गुंतवणूकदार (Institutional Investors).
2. कंपन्या (Companies / Issuers)
• भांडवल उभारण्यासाठी शेअर्स व बाँड्स जारी करणाऱ्या कंपन्या.
3. दलाल / स्टॉक ब्रोकर्स (Stock Brokers)
• गुंतवणूकदार आणि स्टॉक एक्सचेंज यांच्यातील मध्यस्थ.
• उदाहरण: Zerodha, Angel One, ICICI Direct.
4. स्टॉक एक्सचेंज (Stock Exchange itself)
• जिथे व्यवहार घडतात (उदा. BSE, NSE).
5. नियामक संस्था (Regulatory Authority)
• बाजारात शिस्त, पारदर्शकता ठेवणाऱ्या संस्था.
• भारतात: SEBI (Securities and Exchange Board of India).
6. म्युच्युअल फंड कंपन्या (Mutual Fund Companies)
• गुंतवणूकदारांचा पैसा एकत्र करून विविध शेअर्समध्ये गुंतवणूक करतात.
7. डिपॉझिटरी (Depositories)
• गुंतवणूकदारांचे शेअर्स इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात ठेवतात.
• भारतात: NSDL आणि CDSL.

---

👉 थोडक्यात:
सहभागी म्हणजे ते सर्व लोक, संस्था किंवा यंत्रणा जी शेअर बाजारातील व्यवहार व प्रक्रियेत सक्रिय भूमिका बजावतात.

 

 ट्रेडिंग पद्धतीचे प्रकार

1. इंट्राडे ट्रेडिंग (Intraday Trading)
• एका दिवसातच शेअर्स खरेदी व विक्री करणे.
• दिवसअखेर पोझिशन बंद करावी लागते.
• जलद नफा (किंवा तोटा) होण्याची शक्यता.
2. डिलिव्हरी ट्रेडिंग (Delivery Trading)
• शेअर्स खरेदी करून काही दिवस, महिने किंवा वर्षे होल्ड करणे.
• लाँग टर्म गुंतवणुकीसाठी उपयुक्त.
• शेअर्स तुमच्या डिमॅट खात्यात जमा होतात.
3. स्विंग ट्रेडिंग (Swing Trading)
• काही दिवस किंवा आठवड्यांसाठी शेअर्स होल्ड करणे.
• किंमत चढ-उतारातून नफा कमवणे.
4. पोझिशनल ट्रेडिंग (Positional Trading)
• दीर्घकाळासाठी पोझिशन घेणे.
• मूलभूत विश्लेषण (Fundamental Analysis) करून गुंतवणूक.
5. फ्युचर्स आणि ऑप्शन्स ट्रेडिंग (F&O Trading)
• डेरिव्हेटिव्ह्ज बाजारात होणारे व्यवहार.
• भविष्यातील किंमत ठरवून करार करणे.
• जास्त जोखीम पण नफ्याची संधी जास्त.
6. BTST (Buy Today, Sell Tomorrow)
• एका दिवशी शेअर्स खरेदी करून दुसऱ्या दिवशी विकणे.
• शेअर्स डिमॅट खात्यात न येताही ट्रेड होतो.
7. STBT (Sell Today, Buy Tomorrow)
• एका दिवशी शेअर्स विकून दुसऱ्या दिवशी खरेदी करणे.
• किंमत घसरण्याची अपेक्षा असल्यास वापरली जाते.

 

व्यासपीठाचे प्रकार

1. केंद्रीकृत व्यासपीठ (Centralized Platform)

• सर्व व्यवहार एका मध्यवर्ती ठिकाणी होतात.
• नियम व नियंत्रण संबंधित प्राधिकरणाकडे असते.
• उदाहरणे: NSE, BSE, NASDAQ, NYSE.

2. विकेंद्रीकृत व्यासपीठ (Decentralized Platform)

• व्यवहार थेट खरेदीदार-विक्रेत्यामध्ये होतात.
• कोणत्याही एकाच संस्थेकडे पूर्ण नियंत्रण नसते.
• उदाहरणे: क्रिप्टोकरन्सी एक्सचेंजेस – Uniswap, PancakeSwap.

3. ऑनलाईन ट्रेडिंग व्यासपीठ (Online Trading Platforms)

• इंटरनेटवरून संगणक किंवा मोबाईल अ‍ॅपद्वारे ट्रेडिंग.
• रिअल-टाईम माहिती, चार्ट्स आणि साधने उपलब्ध होतात.
• उदाहरणे: Zerodha Kite, Upstox, Groww.

4. ऑफलाईन व्यासपीठ (Offline Platform)

• जुन्या काळातील दलालांच्या माध्यमातून प्रत्यक्ष आदेश देऊन होणारी खरेदी-विक्री.
• आता फार कमी प्रमाणात वापरले जाते.

5. मोबाईल ट्रेडिंग व्यासपीठ (Mobile Trading Platforms)

• मोबाईल अ‍ॅप्सद्वारे कुठूनही व्यवहार करण्याची सुविधा.
• सोपी, जलद व वापरण्यास सुलभ.

6. डेरिव्हेटिव्ह्ज व्यासपीठ (Derivatives Platform)

• फ्युचर्स व ऑप्शन्स (F&O) करारांसाठी खास व्यासपीठ.
• जास्त जोखीम व जास्त परतावा देणारे.

7. फॉरेक्स व्यासपीठ (Forex Platform)

• चलन (Currency) व्यवहारासाठी.
• आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील चलन विनिमय बाजार.

 

📌 प्राथमिक बाजार (Primary Market)

👉 परिभाषा:
प्राथमिक बाजार म्हणजे असा बाजार जिथे कंपनी प्रथमच नवे शेअर्स किंवा बाँड्स जारी करून गुंतवणूकदारांकडून भांडवल उभी करते.

यालाच नवीन इश्यू बाजार (New Issue Market) असेही म्हणतात.

---

✨ प्राथमिक बाजाराची वैशिष्ट्ये

1. नवीन सिक्युरिटीज जारी होतात – पूर्वी न विकलेले शेअर्स/बाँड्स प्रथमच बाजारात आणले जातात.
2. थेट कंपनीला निधी मिळतो – गुंतवणूकदारांकडून आलेले पैसे थेट कंपनीकडे जातात.
3. कंपनीची वाढ व विस्तारासाठी निधी – प्रकल्प, उत्पादन वाढ, कर्जफेड इत्यादीसाठी मदत होते.
4. SEBI नियमन – व्यवहार पारदर्शक व सुरक्षित राहण्यासाठी नियमावली असते.

---

📌 प्राथमिक बाजारातील इश्यूचे प्रकार

1. IPO (Initial Public Offer)
• कंपनी प्रथमच सार्वजनिकरित्या शेअर्स विकते.
• उदा. LIC IPO, Zomato IPO.
2. FPO (Follow-on Public Offer)
• आधीच सूचीबद्ध (Listed) कंपनी आणखी शेअर्स जारी करते.
3. राइट्स इश्यू (Rights Issue)
• कंपनी विद्यमान (Existing) भागधारकांना नवीन शेअर्स खरेदी करण्याचा हक्क देते.
4. प्रायव्हेट प्लेसमेंट (Private Placement)
• कंपनी निवडक गुंतवणूकदारांना थेट शेअर्स विकते.

---

📌 उदाहरण

जर एखादी कंपनीला 100 कोटी रुपये उभारायचे असतील, तर ती IPO काढते. लोक शेअर्स खरेदी करतात → त्यांचे पैसे थेट कंपनीकडे जातात → कंपनी ते पैसे व्यवसाय वाढीसाठी वापरते.

 

📌 दुय्यम बाजार (Secondary Market)

👉 परिभाषा:
दुय्यम बाजार म्हणजे असा बाजार जिथे प्राथमिक बाजारात आधीच जारी केलेले शेअर्स व बाँड्स गुंतवणूकदार एकमेकांमध्ये खरेदी-विक्री करतात.

येथे कंपनीला थेट पैसा मिळत नाही, व्यवहार फक्त गुंतवणूकदारांमध्ये होतो.
यालाच आपण सामान्यतः स्टॉक मार्केट / शेअर बाजार म्हणतो.

---

✨ दुय्यम बाजाराची वैशिष्ट्ये

1. शेअर्सची खरेदी-विक्री – आधीच जारी झालेले शेअर्स व्यवहारासाठी येतात.
2. तरलता (Liquidity) – गुंतवणूकदाराला हवे तेव्हा शेअर विकता/खरेदी करता येतो.
3. भाव ठरवणे (Price Discovery) – मागणी आणि पुरवठ्याच्या आधारावर शेअरची किंमत ठरते.
4. कंपनीला पैसा मिळत नाही – फक्त गुंतवणूकदारांमध्ये व्यवहार होतो.
5. नियामक नियंत्रण – भारतात SEBI व NSE, BSE सारखी एक्सचेंजेस नियम घालतात.

---

📌 दुय्यम बाजाराचे प्रकार

1. स्टॉक एक्सचेंज मार्केट (Stock Exchange Market)
• अधिकृत व नियमन केलेले बाजार.
• उदाहरणे: NSE, BSE.
2. ओव्हर-द-काउंटर मार्केट (OTC Market)
• अधिकृत एक्सचेंज बाहेरील व्यवहार.
• कमी प्रमाणात व कमी पारदर्शकतेने वापरले जाते.

---

📌 उदाहरण

जर तुम्ही IPO मध्ये शेअर घेतला असेल (प्राथमिक बाजार) आणि आता तो NSE किंवा BSE वर विकला, तर तो व्यवहार दुय्यम बाजारात होतो.

 

आवश्यक घटक (Required Components):

• पॅन कार्ड (PAN Card): गुंतवणूक सुरू करण्यासाठी पॅन कार्ड अनिवार्य आहे.

• डिमॅट खाते (Demat Account): हे एक इलेक्ट्रॉनिक खाते आहे जे शेअर्स, बॉन्ड्स, म्युच्युअल फंड आणि ETFs सारख्या सिक्युरिटीज डिजिटल स्वरूपात साठवते. फिजिकल शेअर प्रमाणपत्रांची गरज यामुळे दूर होते. नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) आणि बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) मध्ये ट्रेड करण्यासाठी हे अनिवार्य आहे.

• ट्रेडिंग खाते (Trading Account): हे खाते सिक्युरिटीजच्या खरेदी आणि विक्रीसाठी मदत करते.

• बँक खाते लिंक करणे (Linking Bank Account): स्टॉक खरेदी आणि विक्रीसाठी निधी हस्तांतरित करण्यासाठी बँक खाते ट्रेडिंग आणि डिमॅट खात्यांशी जोडलेले असणे आवश्यक आहे

नियामक संस्था (Regulatory Body):

सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) या उपक्रमांचे नियमन करते, ज्यामुळे व्यवहारांची सुरक्षा आणि कायदेशीर फ्रेमवर्कचे पालन सुनिश्चित होते

FAQs (नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न)

Q1. शेअर बाजार म्हणजे काय?
👉 जिथे कंपन्यांचे शेअर्स, बाँड्स आणि इतर सिक्युरिटीज खरेदी-विक्री होतात त्याला शेअर बाजार म्हणतात.

Q2. प्राथमिक बाजार आणि दुय्यम बाजार यात फरक काय आहे?
👉 प्राथमिक बाजारात (Primary Market) कंपनी प्रथमच शेअर्स जारी करते.
👉 दुय्यम बाजारात (Secondary Market) हेच शेअर्स गुंतवणूकदारांमध्ये खरेदी-विक्री होतात.

Q3. शेअर्स खरेदी करण्यासाठी काय लागते?
👉 डिमॅट खाते, ट्रेडिंग खाते आणि बँक खाते आवश्यक असते.

Q4. शेअर बाजाराचे नियमन कोण करते?
👉 भारतात SEBI (Securities and Exchange Board of India) ही संस्था शेअर बाजारावर देखरेख ठेवते.

Q5. शेअर बाजारात गुंतवणुकीचे धोके कोणते?
👉 शेअर्सच्या किंमती सतत बदलतात. त्यामुळे तोटा होण्याची शक्यता असते. पण योग्य माहिती, विश्लेषण आणि संयम ठेवल्यास नफा मिळू शकतो.

https://thetechnicaltraders1.blogspot.com/2024/05/candlestick-patterns-deciphering-price.html

Share Market Insights

Stay Updated With The Latest Share Market Insights

Subscribe now to receive expert tips and analysis directly in your inbox, helping you make smarter investment decisions.

Contact

Feel free to reach out with questions, feedback, or topic suggestions. We value community engagement and learning.